Euskadiko mendebaldean, mendi eta belardien artean, euskal tradizioan eta kulturan errotuta dagoen ardi arraza bat dago: Karrantzako ardia. Karrantzako haranean (Bizkaia) du jatorria, eta bertatik hartzen du izena. Arraza autoktono hori euskal abeltzaintza-ondarearen funtsezko zatia da.
Nortasun propioa duten bi mota
Karrantzako bi ardi mota daude: Aurpegi Horia eta Aurpegi Beltza, biak Espainiako Abere Arrazen Katalogo Ofizialean onartuak eta kontserbazio programen bidez babestuak.
Karrantzako Aurpegi Horia buruan eta hanketan duen tonu hori-gorrixkagatik nabarmentzen da. Ugariena da, eta batez ere Karrantzako haranean dago, nahiz eta Bizkaiko, Arabako eta Gipuzkoako beste eskualde batzuetan ere badagoen.
Bestalde, Karrantzako Aurpegi Beltza, buruan eta gorputz-adarretan ilaje iluna duena, galtzeko arriskuan dago gaur egun. Biztanle gutxi ditu, eta ibarreko abeltzainen konpromisoaren mende dago, neurri handi batean, zaintze hori; izan ere, haraneko abeltzainek mimoz eta dedikazioz hazten dute.
Bi barietate horiek tamaina ertaina dute: emeek 45 eta 55 kg artean pisatzen dute, eta ahariak 80 kg-ra irits daitezke. Gorputz luzanga dute, profil konbexu oso ezaguna eta enborraren gainean artile zuri eta lodia, burua, sabela eta gorputz-adarrak agerian utziz. Eme gehienak motxak dira (adarrik gabeak), baina ar batzuek adar kiribil deigarriak garatzen dituzte.
Abeltzaintza baino askoz gehiago
Karrantzako ardiaren kumeak balio gastronomiko handiko produktuak sortzen ditu. Bere esnea Idiazabal gazta ospetsua egiteko erabiltzen da, eta bere arkumea da beste produktu nabarmenetako bat.
Gainera, garai batean koltxoiak egiteko erabiltzen zen artileak berrikuntzari eta jasangarritasunari lotutako bide berriak aurkitu ditu gaur egun. Adibide argia da Mutur Beltz, Karrantzako haranean bertan oinarritutako tokiko proiektua, artile horri lehengai gisa balioa handitzeko lan egiten duena.
Hilabete honetan Laurita Silesi egin diogun elkarrizketaren bidez nola egiten duten ezagutzera gonbidatzen zaituztegu.
Lurraldearen aliatu bat
Karrantzako ardia ezin hobeto egokituta dago Euskadiko klima heze eta menditsura. Erregimen erdi-estentsiboan hazia, urtearen zati handi bat aske bazkatzen ikus daiteke mendi eta haranetan, eta, hala, funtsezko pieza da paisaiaren kontserbazioan eta oreka ekologikoan. Artzaintzak suteak prebenitzen, baliabide naturalak kudeatzen eta landa-ingunetan jarduera bizirik mantentzen laguntzen du.
Gaur arte abeltzainen belaunaldiek egindako ahaleginari zor zaio bizirik irautea. Izan ere, belaunaldi horiek ahoz transmititu dute beren jakintza, eta gaur egun ere ilusioz berritzen jarraitzen dute arrazaren etorkizuna bermatzeko. Kontserbazio-ekimenen eta kontsumo kontzientearen aldeko apustua egiten dutenen laguntzarekin, Karrantzako ardiak bizirik eta presente jarraitzen du Euskadin.
Zure esku dago!
Haien produktuak babestea arraza bakarraren jarraitutasuna, abeltzaintza-eredu iraunkorra eta gure lurraldeko biodibertsitatea eta landa-sarea babestea da.
