Larraitz Waliño, Haranako alkate eta abeltzaina eta Nekazariak Eskolan elkarteko partaide aktiboa
Landa-inguruneko bizimodua bizirauteko modu bat izateaz gain, lurraldearekiko hautua eta konpromisoa ere bada. Larraitz Waliñok ondo daki hori. Kontrastako abeltzaina eta Haranako alkatea, abeltzaintzan bere lanbidea ez ezik, pasioz defendatzen duen bizimodua ere aurkitu du.
Duela bi urtetik hona, Hazik koordinatutako Nekazariak Eskolan programan parte hartzen du, eta, bertan, ikasgeletara hurbiltzen du lehen sektorearen errealitatea. Elkarrizketa honetan, berarekin hitz egin dugu bere ibilbideaz, abeltzaintzan belaunaldi-ordezkapenaren beharraz eta landa-mundua gazteenei hurbiltzeko moduaz.
Larraitz, kontaiguzu, inguru honetan, Arabako Mendialdearen bihotzean, nola hasi zen zure bidea abeltzaintzan? Zerk bultzatu zintuen lanbide honetan aritzera?
Betidanik gustatu zaizkit animaliak. Hala ere, nire ikerketek nekazaritzara bideratu nituen, eta horiek ere oso lotuta daude abeltzaintzarekin. Lehenik, paisajismoko eta landa-inguruneko ziklo bat egin nuen. Gero Ingeniaritza Agronomoko Unibertsitatean ikasi nuen. Bitartean, nire bikotekidea ezagutu nuen, nekazaritzan eta familia-abeltzaintzan ere aritzen dena. Eta berehala hasi nintzen lanean gogo biziz. Orain asko gustatzen zait zer egiten dugun, lurrak lantzea aziendarentzako elikadura beharrak hornitzeko eta ziklo itxi bat osatzeko, horrek norberarengan poztasuna sortzen baitu, noski.
Zure behi-okelaren ekoizpenak Eusko Label eta Baserria Km0 estandarrak jarraitzen ditu. Zer esan nahi dute zigilu horiek kalitateari eta iraunkortasunari dagokienez?
Bai, Baserria Km0 kooperatibako kide gara, eta, aldi berean, Eusko Label kalitate-estandarrak betetzen ditugu, batez ere animalia Euskal Autonomia Erkidegoan jaio eta hazia izateari buruzkoak, besteak beste, arraza, elikadura eta animalien ongizatea.
Abeltzain eta alkate lanaz gain, Izki Landa Garapeneko Elkarteko (ADR) kide zara. Zein da elkarte honen zeregina eskualdean eta lehen sektorearen garapenean?
LGEak dira eskualdeetako landa-garapenaren erreferente nagusia. Eskualde bakoitzak ADR desberdina du; gure kasuan, esan duzun bezala, Izkikoa da. Ekonomia- eta gizarte-esparruen arteko partaidetza- eta lankidetza-tresnatzat hartzen dira. Hau da, tokiko, eskualdeko eta eskualdeaz gaindiko ekimenei laguntzea bultzatzen dute.
Nekazaritza-sektorean gero eta gehiago hitz egiten da langile kualifikatuen beharraz. Abeltzaintzan belaunaldi-errelebo nahikoa dagoela uste duzu?
Uste dut prestakuntza ona dagoela sektore honetan, baina gazteei oso zaila zaie lanbide honetan sartzea. Araudietako eta burokraziako eskakizun-mailak oso altuak dira errentagarritasunari dagokionez, txikia baita. Hori dela eta, hutsetik hastea zaila da, eta, era berean, ez da oso erakargarria. Eta, beraz, belaunaldi-ordezkapenari ere eragiten dio. Sartzeko eragozpen batzuk daude, baina, azkenean, baldintza batzuk bete behar dituzu sektorean egon ahal izateko.
Ados, eta sartzeko oztopo horiez gain, zer erronka ditu lanbideak?
Kanpotik datorrenarekiko lehiakortasuna ere bada erronketako bat, ez baitaude araututa hemen dugun araudiarekin. Horrek lehia eragiten du, batez ere prezioan. Horri aurre egitea erronka bat da. Horregatik, tokiko produktuaren kontsumoa sustatzeko kanpainak egiten dira.
Urteak daramatzazu Nekazariak Eskolan programan parte hartzen, nekazaritzako elikagaien sektorea belaunaldi berriei hurbiltzen. Nolakoa izan zen zure lehen esperientzia programan? Zerk bultzatu zintuen ekimen honetan parte hartzera?
Nire burua pertsona ausarta eta aurrera botatakoa dela uste dut. Nekazariak Eskolan ekimenean parte hartzea proposatu zidatenean, ez nuen birritan pentsatu, lehen sektoreari buruzko hitzaldi informatibo txiki hauek belaunaldi berriarentzat oso garrantzitsuak direla badakidalako.
Parte hartu nuen lehen aldia oso esperientzia positiboa izan zen. Hasieran zalantzak nituen gustura egongo ote nintzen, baina oso gustuko dut neska-mutilen interesa eta egiten dituzten galderak ikustea. Ahalik eta gehien parte hartzen saiatzen naiz, hitzaldiak atseginagoak izan daitezen. Material fisikoekin ere osatu ohi ditut, hala nola haziekin, ukitu ditzaten eta elikadura nondik datorren uler dezaten. Gainera, animaliak krotalen bidez nola identifikatzen diren eta horrek baserritik etxalderainoko katean zer inplikatzen duen erakusten diet.
Abeltzain gisa, zein mezu nagusi helarazi nahi diezu haurrei tailer horietan?
Funtsean, ezkutuan dagoena pixka bat ezagutarazi nahi da: tokiko nekazaritza eta abeltzaintza, gurea. Begiak eta burua zabalduko dizkizuet, ezta? Eta, batez ere, Euskal Herriko kalitate-zigiluak identifikatzearen garrantzia azaltzen dizuet.
Zure ustez, horrelako programek lagundu al dezakete landa-eremuan bokazioak pizten?
Interesa piztea posible da, baina benetako erronka interes horri eustea eta epe luzera finkatzea da. Lehen esan dugun bezala, zaila da araudiak direla-eta, eta ez da hain erakargarria zentzu horretan, baina tira. Azkenean, garrantzitsuena da burua pixka bat zabaltzea eta beste errealitate batzuk ikustea. Funtsean, nekazaritza eta abeltzaintza funtsezko lanak direla jakin dezaten da, guztiok kontsumitzen dugunarekin eta jaten dugunarekin zerikusia dutenak. Hori da garrantzitsuena.
Amaitzeko, nola lagun diezaieke gizarteak zurea bezalako tokiko produkzioei eta nola sustatu hurbiltasuneko kontsumoa?
Hori lortzeko, gure tokiko produktuak erabiltzen dira eta kalitate-zigiluen bidez identifikatzen dira. Kontuan izanik, halaber, produktu horietan kalitate hobea izateak prezio garestiagoak ekartzen dituela.
